Шығу тегі 2019
2019 жылдың маусым айында біз зерттеу тобымызбен бірге воркшопқа ондаған суретшілер мен дизайнерлерді зерттеуіміздің нәтижелері бойынша көрмені бірлесіп жасауға шақырдық. Көрме Қырғызстандағы Нарын облысының тарихи-этнографиялық мұражайында Мохира Суяркулова мен куратор Георгий Мамедовтың жетекшілігімен өткізілді. Біздің ұжымдық міндетіміз-адами, табиғи және балама өзен тарихын көрсету. Көрме дизайны, драматургия және иллюстрация сияқты көптеген дағдылары бар қатысушылар біздің үндеуімізге жауап берді. Орталық Азия университеті біздің жобамызды қолдады және Нарындағы жаңа кампуста он күн ішінде келуге жағдай жасады.
Бұл бізге Нарын өзенін зерттеуге және оның аңғарының тұрғындарымен танысуға мүмкіндік берді. Көрменің ашылу күні біз сондай-ақ көпшілік алдында дәріс оқыдық және «Танаис и Тал»атты балалар иллюстрацияланған кітабының тұсаукесерін өткіздік. Ковид-19 пандемиясының басталуына дейін біз саяхат көрмесін өткізуді жоспарладық.байланысты атап өту және осы өзенге қатысты барлық төрт елдегі жағалаудағы аудандардың тұрғындары арасындағы кездесулерді өткізу үшін өзеннен төмен тур ұйымдастырыңыз. Тіпті ең қиын жағдайдың өзінде біз Орталық Азия өзендерімен неғұрлым әділ және салауатты өмір сүру жолдарын іздеудің мүмкін және орынды екеніне сенімдіміз. Жергілікті негізгі тілдерге аударылған кеңейтілген виртуалды көрме-бұл ұтқырлықтың қазіргі шектеулеріне жауап.
«Бірігу» тақырыбы Нарын-Сырдарияның әлеуметтік өмірін зерттеуден шабыт алған жобаның қалай пайда болғаны туралы айтады. Ғылыми жұмыстарының нәтижелерін көрме түрінде бөлісу мақсатында зерттеушілер суретшілермен бірігіп, Нарын өзеніне сапарға аттанды.
Көпірлер – сиқырдың кішкене бөліктері. Олар әрқашан мақсатты түрде салынады немесе жойылады. Көпірлер бір уақытта екі бағытты көрсететін жебелерге ұқсайды. Нарын-Сырдария бойындағы көпірлердің салынуы мен қирауы өзеннің екі жағалауындағы халықтың қарым-қатынастарына әсер етеді. Әр көпірдің өзіндік тарихы бар.
2548 жыл. Археология ғылымының докторлары Айдай Максатбекова, Жанн Фео де ла Круа, Дениз Назарова, Динара Каныбек кызы и Зуля Эсентаева сенсациялық жаңалық тапты. Олар ежелгі Нарыннан 2350 жылмен мерзімделетін пластикалық ғасырдың жәдігерлерін тапты. Ғалымдардың пікірінше бұл жәдігерлер ата-бабаларымыз тұтынған пластикалық тағамның қалдықтарынан тұрады. Адамдар белгісіз себептермен үйлерін тастап кеткен, ал дастархандағы тағам сақталып қалған.
«Толқында» жұмысы Шамалды-Сай мен Мәскеу қалалары арасында жүріп жатқан түрлі толқындарды циклдік құрылымда ұсынады. Бұл екі алыс қала біздің заманымыздың үлкен жобаларымен байланысып жатыр.
Орта Азия аймағында іс жүзінде жоғалып кеткен ежелгі суарушы кәсібі туралы баяндайды. Қазіргі өмірдегі мирабтың ең жақын аналогы муниципалдық қызмет қызметкерлері арасында кездеседі. Ежелгі заманнан бері Мирабтар суару жүйесімен айналысқан – олар суармалы арықтар арқылы суармалы су жіберіп, сол арқылы көгалдандыру мен ауылдың салқын болуын қамтамасыз етті.
Тарихи тұрғыда суда жүзе білу немесе жузе білмеу қоғамдағы теңсіздікті көрсетеді. Көбіне әйел адамдардың ер адамдар пайдалана алатын өзен немесе өзге де суға байланысты ресурстар мен дағдыларға қолжетімділігі жоқ. Қолжетімділіктің болмауы және жүзуді білмеу әйелдер үшін жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін.
Біз, қамыстың бумасынан тәуелсіз Қазақстанның дамуының нышандарының символы болып табылатын «Байтерек» жасай отырып, қамыс құрылыс материалы болашақта лайық бағаланады деген ойды жеткізуге тырыстық.
Өзен ағындары – бұл Арал теңізі бассейніндегі күнделікті ландшафттардың фотосуреттері. Нарын-Сырдария Қырғызстанның биік тауларынан Ферғана алқабы арқылы ағып, одан әрі қазақ даласына, Солтүстік Арал теңізіне қарай ағады.
Су ханшайымы Танаис пен оның Талға деген сүйіспеншілігі – судың жағасында өсетін сырға тал. Танаис оянып, сүйіктісі Талды әдеттегі орнынан таба алмай, оны іздей бастайды, ол ұзақ қашықтыққа ағып кетеді, күрішін суару үшін оны пайдаланғысы келетін адамдармен ұрысады, достарымен, қамыстармен кездеседі, ақырында Танаиске кішкентай қыз кездеседі, ол оған ағаштар жүрмейтінін айтады…Жүрегі жараланған Танаиске не болады?
Бұл анимация «виртуалды су» арқылы Арал теңізі бассейнінен шыққан судың бейнесін көрсетеді. Виртулды су экспортталған тауарларда қолданылады – 1960-2016 жж. Авторлар анимация үшін мақтаға баса назар аударды, себебі бұл дүниежүзілік экспортталатын өнім. Сонымен, анимациядағы «лазерлердің» әрқайсысы экспортталған мақтаны өсіру үшін алынған судың нәтижесінде бассейннен кететін 1 текше шақырым суды құрайтынын көрсетеді. Ондағы мақсат – судың «көші-қонуын» қадағалау арқылы адамның көші-қону коэффициент көрсеткішіне әсер етуін білу.
